شیرازه هوشیاری

شیرازه هوشیاری، متولد 1955

هوشیاری در شهر شیراز متولد شد. ابتدا در رشته تئاتر آموزش دید و پس از ورود به لندن در سال 1973 به هنرهای تجسمی رفت. بین سال‌های 1979 ـ 1976 در مدرسه هنر چلسی لندن به تحصیل پرداخت و هنگامی که دانشجوی سال سوم بورسیه بود به کالج هنر کاردیف (1980 ـ 1979) رفت و به دنبال آن در سال 1980 اولین نمایشگاه انفرادی خود را در مرکز هنرهای چپتر (Chapter) در کاردیف برپا کرد. او در دهه 1980 میلادی به سرعت در ردیف اول نسل جوان‌تر مجسمه‌سازان انگلیس قرار گرفت. آثار او در نمایشگاه‌های گروهی معتبری همانند آپرتو 82، در شصتمین بینال ونیز به سال 1982 و «ساحران زمین» در مرکز ژرژ پمپیدو، پاریس به سال 1989 گنجانده شد. در سال 1984 اولین نمایشگاه انفرادی هوشیاری در گالری لیسون لندن برگزار شد و از آن زمان به طور منظم به نمایش حرفه‌ای آثارش در همین گالری پرداخته است. در سال 1999 اولین و در سال 2003 دومین نمایشگاه انفرادی خود را در گالری لمان موپین (Lehman Maupin) نیویورک به اجرا درآورد. مرکز هنرهای معاصر ژنو نمایشگاهی انفرادی در موزه راث (Rath) ژنو در سال 1988 برای وی ترتیب داد که در سال 1989 به موزه هنر مدرن آکسفورد برده شد. نمایشگاه انفرادی او با نام «گلوگاه» (Ithmus)، ابتدا در مرکز هنر معاصر ملی گرنوبل (فرانسه) به معرض نمایش درآمد که البته پیش از آن یعنی بین سال‌های 1996 ـ 1995 به موزه ویلا استاک (Villa Stuck) در مونیخ، موزه بنفانتن (Bonne Fanten)، در ماستریخت، و موزه هنر وین برده شده بود.

آثار او جزو آثار به نمایش گذاشته شده در بیست و سومین بینال سائوپائولو به سال 1996 بود و همینطور «فرهنگ ماده: شیء در هنر انگلستان دهه 80 و 90 میلادی، به سال 1997 در گالری هیوارد لندن، و نمایشگاه «جمجمه ـ مجسمه: دخالت آجر» در سال 2000 در باسل (سویس) و بینال هنر تجسمی مانسترلند در سال 2003 میلادی از آن دسته‌اند. او در سال 1994 نامزد بخش پایانی جایزه ترنر در گالری تیت شد و در سال 1997 مفتخر به دریافت لقب استاد در انستیتو لندن شد. هوشیاری در لندن سکونت دارد و مشغول به کار است.
آثار هوشیاری تحت‌تأثیر میراث فرهنگی زادگاهش و نیز دانش او از تاریخ هنر غرب بوده است. در طول دو دهه اخیر، مجسمه‌سازی او برگرفته از گستره وسیعی از مواد شامل سفال، روی، مس، برنج، سرب و ورق طلا، آجر (خشت) لعابی و سنگ آهک بودهاست. در اوایل دهه 1980 میلادی پس از ساخت شکل‌های بیومورفیک بزرگ با استفاده از کاهگل در آثارش به استفاده از روی چکش خورده و مس روی آورد که طبیعتی بیش‌تر خطاطانه داشتند. با گذشت چند دهه، آثار تجسمی او به مرور تحت‌تأثیر زبان جهانی «انتزاع هندسی» قرار گرفت، که ریشه در عمق علاقه و درک و برداشت او از متافیزیک، صوفی‌گری، عرفان و هنر اسلام داشت. در طول دهه گذشته و با همکاری «پیپ هورن» معمار، مجموعه‌ای از برج‌های آجری بیضی شکل ساخت. تعادل میان تاریکی و روشنایی مضمون اصلی و کلیدی آثار او در توالی و قدرت شکل‌های مارپیچی قائم به چشم می‌خورند. خود می‌گوید: «ستون هنگام نزدیک شدن انسان و عبور او حرکتی تجسمی را به وجود می‌آورد، و طبیعت دوگانه آن از زمین و وزن را به هوا و سبکی تغییر می‌دهد.» هوشیاری از سال 1992، بیش‌تر درگیر طراحی و کار بر روی بوم بوده است. او با استفاده از گرافیت یا جوهر بر روی یک سطح سیاه یا سفید دست به خلق ماهرانه نقوش طراحی شده دورانی زده است که از واژه‌های کوچک فارسی تشکیل شده‌اند. متن به دلیل ظرافت علایم ناخوانا است و به نظر محو می‌رسد و تنها اثری مانا و براق به جای می‌گذارد. می‌گوید: «تکامل من همیشه از جانب شکل و به سمت ابهام بوده است.
سعی من بیش‌تر در ثبت جوهر یا ماهیت اشیاء بوده تا خود آنها.» در چیدمان ویدیویی اخیر وی (در چهار تصویر) با نام نفس (2003) در شرایطی به طراحی‌ها جان بخشیده می‌شود که هر تصویر همراه بخار ناپایدار حاصل از نفس بر روی شیشه منتشر شده و در کنار تصویرهای دیگر قرار می‌گیرد. ریتم تنفس به وسیله طنین نتیدر کنترباس و ذکرهای اسلامی، بودایی، یهودی و مسیحی جان می‌گیرد.
برای مطالعه بیش‌تر:
1. لین کوک: شیرازه هوشیاری، از انتشارات گالری لیسون، لندن، 1984
2. جو. آن بیرنی دانزکر، جرمی لوئیسون: شیرازه هوشیاری: گلوگاه، از انتشارات مرکز هنرهای مدرن، گرنوبل، موزه ویلا استاک، مونیخ، موزه بونفانتن، ماستریخت، 1995
3. فرشته دفتری: شیرازه هوشیاری: نفس، بینال هنر تجسمی ماسترلند، 2003