گونتر شومان

گونتر شومان

ابوغُریب، در چمنزاری سرسبز
پارک مجسمۀ شهر مکلنبورگ (Mecklenburg)، شماری از مجسمه‌های مجموعۀ شخصی هنرمند معاصر آلمانی، گونتر شومان (Gunter Schumann) را در خود جای داده است. شومان با مجسمه‌های با عظمت، قدرتمند و بزرگ‌اندازه‌اش، به کندوکاو و پژهش در تاریخ گذشته و امروز می‌پردازد. برای وی، وابستگی انگل‌وار بعضی از معاصرینش به رایش سوم و آلمان نازی، همچون فجایع به وقوع پیوسته در عراق امروز، بهانه‌ای برای خلق آثار هنری است.
چمنزاری سرسبز با درختانی انبوه و گل‌های رنگارنگ، دریاچه‌ای درخشان و خانواده‌های شادی که برای گلگشت به آن آمده‌اند، همگی در کنار هم نمایی از پارک شهر مکلنبورگ را در برابر دیدگان ما به تصویر می‌کشد. مکلنبورگ از زیباترین شهرهای آلمان است. در چمنزارهای آن، مجسمه‌ای از یک سرباز آمریکایی در حالی که طنابی چون قلادۀ یک سگ را به گردن یک عراقی لخت که چهار دست و پا روی زمین قرار دارد انداخته‌ دیده می‌شود. مجسمه‌هایی از چوب بلوط، شبیه به تصاویر منتشر شده شکنجه و بدرفتاری سربازان آمریکایی و انگلیسی با زندانیان عراقی که در مطبوعات غرب منتشر شده به چشم می‌خورد. وی دربارۀ خود چنین می‌گوید: «من نه تروریست هستم، نه یک بنیادگرای اسلامی، نه یک مسیحی و نه شاهد یهوه روی زمین، نه یک نازی و نه کمونیست. نه یک دموکرات، نه بازیکن فوتبال، نه بوکسور و نه پرورش دهندۀ خرگوش. من یک چوب‌تراشم، یک مجسمه‌ساز. یک انسان. . . می‌خواهم کشف کنم که «انسان» چیست؟»

شومان نمی‌خواهد که یک هنرمند سیاسی کار با یک هنرمند سیاست‌مدار باشد، چرااکه سیاست ـ در نظر او ـ گفت‌وگوها و بحث‌های پوچ و توخالی است که درمجلس شرای آلمان دربارۀ قدرت انجام می‌شود. وی از این که آثارش، آثاری سیاسی به شمار روند و یا به عنوان هنر سیاسی مطرح شوند، ناراضی است. او این آثار را تنها و تنها برای خود می‌آفریند. می‌گویاد: «می‌خواهم خود را کشف کنم، می‌خواهم خود را پیدا کنم، که چه هستم و جامعه‌ای را که در آن زندگی می‌کنم بشناسم. » او افکار خود را با چکش و پتک و چاقو روی چوب‌ها پیاده می‌کند، هرچند که معتقد است سنگ ابزاری‌مناسب‌تر برای کار است چرا که روند خلق اثر طولانی‌تر است و اندیشه‌ها پخته‌تر می‌شوند.
شومان متولد 1941 است. نخست مدل‌های کوچک اندازه‌ای از چوب می‌تراشید. از سال 1969 به عنوان متخصص و استااد ساخت مجسمه‌های حیوانات برای پارک‌های کودکان مشغول به کارند. مجسمه‌های زیبا و باظرافت او از حیوانات مختلف هم‌اکنون در پارک بازی کودکان مقابل بیمارستان کودکان بونسکو در ورشو قرار دارند. در پارک‌های دیگری چون پارک کودکان شهرهای دویزبورگ، دورتموند، هامبورگ و. . . نیز آثار وی‌را می‌توان یافت. کار برای کودکان رد نظر خود وی ازجمله درخشان‌ترین برگ‌های کارنامۀ هنری اوست.
در دوران جمهوری دموکرات آلمان، وی شیوه‌های دیگری را برای کار تجربه کرد. وی در ده سال به ساختن مجسمه‌های حیوانات پرداخت و سپس به مجسمه‌های پیکره‌های انسانی روی آورد.
وی دربارۀ مجسمۀ «صدها هیتلر» می‌گوید که منظور وی از این ایده آن بوده است که در جنگ دوم و در بسیاری دیگر از جنگ‌ها، نه‌تنها یک نفر همچون هیتلر، بلکه بسیاری دیگر نیز هستند که باید پاسخگو باشند.
در مجسمۀ دیگری هاینریش هیملر، فرماندۀ سازمان اطلاعات و امنیت آلمان نازی (اس اس) را می‌بینیم که دستش را برای درود فرستادن به هیتلر بلند کرده است و از مردی که روی صندلی نشسته است می‌پرسد که چرا برای پیشوا بلند نمی‌شود و او می‌گوید ربرای من تنها یک پیشوا وجود دارد و آن یهوه است.
در مجسمۀ محمدعلی کلی، بوکسور مسلمان آمریکایی، شومان قدرت بدنی و جایگاه کلی را در جامعه پر از تبعیض نژادی و سفیدپوست آمریکا موردنقد قرار می‌دهد. بر روی کمربند محمدعلی کلی نوشته شده است: «این ویت کونگ هیچ آزاری به من نرسانده است» و در ادامه: «اما این آمریکایی‌های سفید. . . ».
نام شومان را از سال 1989 می‌توان در «دانش‌نامۀ جهانی هنر بدوی» (Weltenzyklopedie Naive Kunst) دید. او بنابر گفتۀ خودش دوست دارد تا روح‌های شکننده و لرزان را با این مادۀ سخت و خشک ـ چوب ـ به نمایش درآورد. این‌گونه آن‌ها در یادها باقی خواهند مان. وی می‌گوید: «تلویزیون را می‌توان خاموش کرد و روزنامه‌ها را در سطل زباله ریخت اما این مجسمه‌ها همه روزه در برابر چشمان مردم هستند. »
منبع:
نشریه Art، شماره 10، اکتبر 2004، چاپ آلمان، ص 36ـ43.