برنار ونه

برنار ونه Bernar venet
عباس اکبری

همواره در میان اصول و مبانی هنرهای تجسمی، خط از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. از این‌رو ارزش‌گذاری خط در قیاس با عناصر دیگر چون رنگ، در آثار هنرمندان نقاش چالش‌های بسیاری را در پی داشته است1. اما اهمیت موضوع خط در مجسمه‌سازی به مراتب متفاوت و حتی جنجالی‌تر است. چرا که در این خصوص بحث بر سر ارزش‌گذاری آن در قیاس با سایر اصول و مبانی این رشته هنری از جمله فرم، فضا و. . . نمی‌باشد؛ بلکه جدال بر سر هویت مستقل و یا عدم آن می‌باشد. به طور کلی در این خصوص دو نگاه بر مباحث نظری این رشته هنری حاکم است. در دیدگاه نخست بعضی از مجسمه‌سازان و همچنین تئوریسین‌های این هنر معتقدند که به علت وجود ابعادگری و سه‌بعدی بودن مجسمه، نمی‌توان به طور کلی تعریفی از خط مشابه آن‌چه در نقاشی وجود دارد برای مجسمه‌سازی ارایه کرد. چرا که بر این اساس یک مجسمه حتی اگر از کم‌ترین ضخامت هم ساخته شده باشد در نهایت پدیده‌ای است حاصل فرم (به معنای عنصری سه‌بعدی) تا شکل (که عنصری دو بعدی) است در مقابل اما، هستند کسانی که معتقدند این مقوله تعریفی نسبی دارد؛ چرا که با تغییر فاصله مخاطب با مجسمه این ویژگی‌های خط از آن زدوده می‌شود. با این همه شاید هیچ شرح و بسطی در این خصوص به مانند مشاهده مجسمه‌هایی نباشد که با پرداختن به این مقوله پاسخگویی عینی برای ما هستند. آثار «برنار ونه» از مصادیق و نمونه‌های بارزی است که می‌توان در این خصوص به آن رجوع کرد.

وی متولد 20 آوریل 1941 در فرانسه می‌باشد2. پدر او معلم و یک شیمیست بود، که در 40 سالگی فوت کرد و مسئولیت برنارد را که کوچکترین عضو 4 نفره خانواده بود، مادرش به عهده گرفت ونه در کودکی به هنگامی که در سال‌های بین 1947 تا 1975 به مدرسه می‌رفت با بیماری آسم دست و پنجه نرم می‌کرد. اما در طول همین سال‌ها با تشویق‌های هنرمندان محیط پیرامون خود به طور مداوم به طراحی و نقاشی می‌پرداخت. این پرکاری و نتایج آن به گونه‌ای بود که حتی در اوایل کار در زمانی که او فقط یازده سال داشت به نمایشگاهی در الن peinture pechiney دعوت شد. شش سال بعد تجربه‌هایی را با عنوان طراح صحنه اپرا در شهر نیس به دست آورد که برایش بسیار مفید بود. در آن روزها وی به خلق مجموعه آثاری پرداخت که استلیزه بودند و وی خود نام آن‌ها را «سمبلیک» نهاد. ونه در سال 1961 به ارتش ملح قشد و مدت 22 ماه به خدمت مشغول شد. اما این دوران نیز برای او که تشنه کار هنری بود فرصت مغتنمی را به پیش آورد. او در ابتدا در مرکز پذیرش در «تاراسکن» مشغول به کار شده و در همان جا در یک خانه زیر شیروانی ساکن می‌شود و آن را تبدیل به آتلیه هنری خود می‌کند. در آنجا وی نقاشی‌هایی را می‌کشد که با حرکت‌های پا خلق می‌شدند. این آثار به سرعت به نقاشی‌هایی تبدیل شدند که با قیر کار شده بودند. اگرچه در بعضی از این آثار او هیچ گونه اثر شخصی از خود به جا نگذاشت اما سرانجام آن‌ها تبدیل به کارهایی هنری شدند که وی نام آنها را «آثار جادویی» گذاشت. آشنایی ونه با آثار مینی‌مالیست‌ها در اولین سفر او به نیویورک در سال 1966، نقطه عطفی در زندگی هنری او بود. وی در طول سال‌های 1969 تا 1974 به طور مداوم به سفر و سخنرانی در ژاپن، آمریکا، انگلیس، ایتالیا، لهستان و بلژیک می‌پردازد. سپس در سال 1976 مجدداً به نیویورک بر می‌گردد. این بازگشت فرصت و ضرورت کار هنری را برای او پدید می‌آورد که نتیجه آن ساخت اولین مجموعه آثار خطوط زاویه‌دار و طاق مانند او هستند. این آثار به شدت از یک شکل ابتدایی هندسی پیروی می‌کنند. ونه با این آثار ازشهرت برخوردار می‌شود. شرکت در دوسالانه ونیز در سال 1978 که موضوع آن «از هنر به طبیعت و از طبیعت به هنر» بود در ادامه همین شهرت پیش آمد. وی علاوه بر مجسمه‌سازی گاه فعالیت‌های هنری دیگری را انجام می‌دهد که موسیقی از جمله آن‌هاست. تصنیف «دیوار صدا» یکی از آثار موسیقایی وی می‌باشد. که در سال 1992 با ضبط کردن صدای موتور هواپیمای کنکورد تولید شد. اجرای اثری مرکب از شعر، فیلم و موسیقی در مرکز هنری ژرژ پمپیدو در پاریس در سال 2002 یکی دیگر از آثار غیرحجمی وی به شمار می‌آید. ونه نمایشگاه‌های انفرادی بیشماری را در کشورهای آلمان، نیویورک، انگلیس، سوئیس، فرانسه، بلژیک برپا کرده است. همچنین وی در نمایشگاه‌های گروهی متعددی شرکت کرده و صاحب آثار گوناگونی در مراکز عمومی کشورهای مختلف جهان از جمله: آمریکا، فرانسه، چین، ژاپن، نروژ، کره، آلمان و. . . می‌باشد.
پی‌نوشت:
1ـ در این خصوص رجوع کنید به جدال میان انگر و دلاکروا در تاریخ هنر نقاشی
2ـ کلیه مطالب مطرح شده در خصوص زندگی ونه در این نوشتار برگرفته از سایت‌های www herberstein. co. at، http. //artscenecal. com و www. the-artists. org می‌باشد.
منبع:
دوهفته‌نامه هنرهای تجسمی تندیس، شماره شصت و سه، ص 15