سمينار «مجسمه‌سازي شهري» با حضور سيد مجتبي موسوي،بهروز دارش،كورش گلناري و كامبيز صبري در حاشيه سومين سمپوزيوم مجسمه‌سازي در برج ميلاد برگزار شد.
به گزارش خبرنگار بخش هنرهاي تجسمي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)،‌ در نشستي كه عصر روز گذشته ـ هشتم آذر ماه ـ در برج ميلاد برپا شده بود‌، كامبيز صبري ـ هنرمند مجسمه‌ساز ـ گفت:‌ بشر از زماني كه حضورش ثبت شد، آثاري از خود به جاي گذاشت و در طول قرن‌ها تا به امروز كه حكومت‌هاي شهري تشكيل شده‌اند شاهد آثاري هستيم كه او سعي در نشانه‌گذاري آنها داشته و تلاش كرده در محيطي كه زندگي مي‌كند از خود به جاي بگذارد. هرچند كه خاستگاه عمومي اين آثار مدام در حال تغيير است و به ويژه در دوره معاصر شاهد تغييراتي بيشتري در اين عرصه هستيم.
بهروز دارش ـ ديگر هنرمند مجسمه‌ساز ـ حاضر در اين مراسم نيز سخن خود را با قدرداني از متوليان برگزاري سمپوزيوم مجسمه‌سازي آغاز كرد و گفت: احساس مي‌كنم با اين همه كار زنده هستم و معتقدم فضاي اين سمپوزيوم كاملا با نمايشگاه‌ها و بينال‌ها تفاوت مي‌كند و خوشبختانه تا امروز موفق عمل كرده است.
اين عضو شوراي سياست‌گذاري سمپوزيوم مجسمه‌سازي عنوان كرد: ‌ما براي برپايي اين رويداد بين‌المللي هيچ مشكل و مانعي نداشته‌ايم و اگر شما نقصي در كار مشاهده مي‌كنيد اين مساله به ما بر مي‌گردد، زيرا هر آنچه كه در توان داشتيم به نمايش گذاشتيم. از هيات داوران هم تقاضا دارم تا با توجه به اين فضا صادقانه داوري كنند.
او همچنين به تلاش‌هاي سيد مجتبي موسوي در برپايي اين سمپوزيوم اشاره كرد و افزود:‌ خوشبختانه ايشان مجسمه‌ساز است و با اين فضا آشنايي كامل دارد. قطعا اگر حضور او در اين عرصه نبود چنين اتفاقي به اين خوبي پيش نمي‌رفت.
او تصريح كرد: ما امروز همكاري خود را با شهرداري آغاز كرده‌ايم و اين نقطه شروع را مثبت نگاه مي‌كنيم، پس اجازه دهيد كه آن را گسترش دهيم. امروز شهرداري يك واقعه بزرگ را در اختيار ما قرار داده و خودمان براي بسط آن بايد تلاش بيشتري انجام دهيم. همين كه در چنين شرايطي مي‌توانيم سمپوزيومي در اين سطح برگزار كنيم يعني در آينده امكان آن راداريم تا فعاليت‌هاي بهتري را ساماندهي نماييم.
اين هنرمند مجسمه‌ساز سپس به اهميت آثار هنر شهري اشاره كرد و گفت:‌ امروزه اكثريت ساكنان كره زمين ساكن شهرها هستند و زندگي مشتركي دارند اما ساكنان شهرهاي امروزي تحت تاثير عناصر و فضاهاي بصري شهرشان قرار مي‌گيرند و به مرور شكل شهرهاي خود را پيدا مي‌كنند.
وي خاطرنشان كرد:قطعا فردي كه در پاريس زندگي مي‌كند با فرد مشابهي كه در تهران ساكن است، تفاوت‌هاي اساسي دارد زيرا اين انسان‌ها در فضاي شهري قرار گرفته‌اند و در اين دوره تحت تاثير مناسبات‌، عناصر و نشانه‌هاي شهري خود هستند. آثار هنري نيز اختصاصا براي اين كار درست شده‌اند و تاثيرات سمبليك دارند.
او با مرور جايگاه اين آثار شهري عنوان كرد:‌ امروز برجي كه در آن سخنراني مي‌كنيم فضايي است كه به مرور در تهران سمبليزه مي‌شود و ما در آينده، شهر تهران را به واسطه برج ميلاد مي‌شناسيم. خود شهر هم مي‌تواند سمبليزه شود مثل واقعه‌اي كه دربرج‌هاي دوقلوي نيويورك اتفاق افتاد و اين شهر را به نام آن رويداد ثبت كرد.
دارش متذكر شد: امروزه نمي‌توانيم از دست عناصر بصري فرار كنيم، زيرا آنها ناخودآگاه روي ذهن ما تاثير مي‌گذارند و كاري كه مي‌كنيم بخشي از همين مساله است. در شهر به قدري مسائل بصري وجود دارد كه به ما فرصت نمي‌دهد به همه چيز توجه داشته باشيم.
او با طرح اين سوال كه وقتي فردي وارد شهر مي‌شود چه رابطه‌اي با عناصر برقرار مي‌كند؟ ادامه داد: ارتباط ما ارادي و يا غيرارادي است. در حالت ارادي تصميم مي‌گيريم كه به تئاتر‌، سينما و يا نمايشگاه برويم و آنها نيز ناخودآگاه تاثيرات خود را بر روي ما مي‌گذارند.
دارش سپس به حالت غيرارادي پرداخت و گفت:‌ ما دائما در شهر حضور داريم و همه تصاوير از مقابل چشمانمان مي‌گذرد پس در اين ميان به اتفاقات روي ما تاثير مي‌گذارد و اين تاثيرات غير ارادي خيلي وسيع‌تر از تصاوير ارادي است، زيرا ما به صورت ناخواسته در برابر اين عناصر قرار مي‌گيريم و آنها گريزناپذير هستند.
اين مجسمه‌ساز خاطر نشان كرد:‌ اگر از عناصر بصري به سمت شهروندان برگرديم باز هم با دو نوع عنصر مواجه مي‌شويم. يك دسته عناصري هستند كه مستقيما ساخته شده‌اند تا ديد مردم را نشانه بگيرند و بصيرت آنها را دگرگون كنند.
او با برشمردن ويژگي‌هاي دسته دوم از اين عناصر توضيح داد:‌ نشانه‌هايي وجود دارند كه به نيت تاثير مستقيم ساخته نشده‌اند اما گاه تاثير آنها بيشتر از يك اثر هنري است، زيرا فضا و مكان به قدري به آنها داده مي‌شود كه شهروند نمي‌تواند آن تصوير را فراموش كند.
دارش اضافه كرد: به عنوان يك هنرمند اين وظيفه را داريم تا آثار شهري خلق كنيم، اما فكر مي‌كنم بيننده اين آثار خاص باشد زيرا آثار شهري كارهاي نوآورانه‌اي هستند كه ارتباطي ميان فضا‌، نور ‌،ماده و ... برقرار مي‌كنند.
اين مدرس دانشگاه در بخش ديگري از سخنان خود به فضاي شهري و مناسبات بصري اشاره كرد و توضيح داد: اين فضا و مناسبات به قدري در اطراف ما زياد است كه شايد آثار هنري در اين ميان بيشتر جنبه فاتنزي پيدا كند، لذا بايد به اين نكته فكر كنيم كه چطور مي‌توانيم در چنين فضايي نظر كودكي را به سمت يك اثر هنري به عنوان يك اثر تاثيرگذار جذب كنيم؟
او متذكر شد:‌ اگر اين فضا به درستي حل نشود امكان موفقيت اثر هنري (آثاري كه مستقيما براي ديدن ساخته شده و تاثير جدي دارد)كم است.مجسمه‌هاي شهري و سامانه‌هاي بصري كه نوآور هم هستند در مقابل ديد ما قرار مي‌گيرند اما چگونه مي‌توانيم آنها را نامگذاري كنيم. براي پي‌بردن به اين مساله مهمترين وسيله بازگشت به تاريخ است.
دارش با مرور اين مسير توضيح داد:‌ در تاريخ ايران با عناويني همچون حجاري ‌،تنديس ،‌سرديس‌،مجسمه و مجسمه‌هاي شهري روبرو هستيم كه هر كدام در يك دوره مصطلح بوده و به نوعي مفهوم را مي‌رساند اما بيشتر از همه واژه مجسمه را به كار برده‌ايم، اما آيا اين مجسمه براي فضاي شهري امروز نيز كافي است.
وي براي توضيح اين مساله به برگزاري ششمين دوسالانه مجسمه‌سازي اشاره كرد و افزود: واژه مجسمه‌سازي در اين دوره از بينال جاي ترديد داشت. زيرا وقتي مفهوم مجسمه را امروزه به كار مي‌بريم نيازمند توضيحات كامل‌تري هستيم كه ديگر چارچوب‌هاي سنتي را به تنهايي در بر نمي‌گيرد، لذا بايد اين عناوين را مورد بازخواني قرار دهيم.
اين هنرمند مجسمه‌ساز گفت:‌ هنر عمومي در ايران هنوز جايي نيفتاده و نمي‌دانيم در ايران چه جايگاهي دارد، زيرا مربوط به جامعه ديگري است اما ما واژه مجسمه‌هاي شهري را به كار مي‌بريم كه شايد در اين لحظه مفهوم خوبي باشد اما مي‌دانيم كه كفايت اين كار را نمي‌كند پس بايد واژگاني را به كار ببريم كه تعاريف درستي از كارهاي ما ارايه مي‌دهند.
او به تفاوت مجسمه‌هاي شهري با نمونه‌هاي داخلي آن اشاره كرد و افزود: براي نصب وساخت يك مجسمه شهري بايد قبل از هرچيز به موقعيت‌هاي اجتماعي ،‌اقتصادي و بصري شهر دقت كرد و فضاي اثر را با اين كليت ساخت زيرا قرار گيري اين آثار در فضاي آزاد اهميت بيشتري دارد و اثر بايد خود را متمايل به چيزهايي كه قابل تغيير نيست.
او اضافه كرد: اثر بايد با عناصر اطراف شروع به تعامل كند و آنها را مورد توجه خود قرار دهد. اين توجه هم شرايطي براي اثر به وجود مي‌آيد و بر آن تحميل مي‌شود.
دارش با برشمردن ويژگي‌هاي آثار شهري توضيح داد:‌ وجود كارفرما ‌،بينندگان عام،‌ قرارداد،شرايط حقوقي اجراي كار،‌مواد و مصالح مناسب با شرايط آب و هوايي، چگونگي تابش نور‌، سرعت عبور و مرور بينندگان اثر‌، زوايه ديد بينندگان و چگونگي قرارگيري آنها نسبت به اثر،‌رنگ اثر و هماهنگي آن با اطراف، توجه به اثر در يك فضاي معماري به نام شهر‌،مديريت اجراي پروژه و مواردي از اين دست بايد در ساخت مجسمه شهري مورد توجه قرار گيرد. البته ممكن است همه اين مسائل عملي نشود اما بايد هنرمند اين آگاهي را نسبت به مسئوليت خود داشته باشد و عوامل توليد را پيدا و اثر را به كسي ارائه كند كه آن را به درستي انجام دهد.
كوروش گلناري ـ يكي ديگر از هنرمندان مجسمه‌ساز ـ حاضر در اين جلسه نيز با مروري بر تاريخ هنر شهري و دسته‌بندي آن گفت:‌ براي شناخت هنر شهري بايد به خاستگاه‌هاي آن مروري داشته باشيم، زيرا هر اثر و فعل هنري كه وارد شهر مي‌شود،‌ مجسمه يا هنر شهري نيست.
او با برشمردن دو خاستگاه زماني و مكاني براي اين مجسمه‌ها، توضيح داد:‌ بعد از گذر از مجسمه‌هاي رنسانسي ما وارد يك دوره از هنر عمومي مي‌شويم كه تحول و تكامل مفهوم هنر عمومي در سه دهه اخير توجه بسياري از هنرمندان برنامه‌ ريزان‌، مديران و مردم را جلب كرده است.
گلناري با برشمردن دو دوره از هنرمعاصر گفت:‌ يك دوره از آغاز دهه 60 تا دهه 90 را دربر مي‌گيرد كه هنر عمومي خاصيتي هنرمند مدار دارد، اما از دهه 90 داستان به شكل ديگري پيش مي‌رود و مديران شهري به نياز مجسمه و بازسازي فضاي شهري پي مي‌برند،لذا مجسمه‌ها از موزه به شهر مي‌آيند و با طيف وسيعي از مخاطبان روبرو مي‌شوند.
سيدمجتبي موسوي ـ دبير سومين سمپوزيوم مجسمه‌سازي ـ نيز در ادامه اين نشست درباره مديريت و هنر شهري در اين عرصه گفت:‌ وقتي به گذشته خود فكر مي‌كنيم همواره دوست داريم آن را ايده‌آل ببينيم. به همين دليل به يك تمدن پنج هزار ساله براي ايران اشاره مي‌كنيم كه آثار فاخري از آن برجاي مانده است، اما در اين زمينه ما با يك خلاء طولاني مدت مواجه هستيم و وقتي در فضاي امروز به مجسمه و به ويژه مجسمه شهري نگاه مي‌كنيم سابقه طولاني را نخواهيم ديد.
وي ادامه داد: همواره تحليل‌هاي ما در عرصه‌ مجسمه‌هاي شهري به ابوالحسن‌خان صديقي و چند مجسمه‌ساز محدود قبل از آن باز مي‌گردد اما اين اتفاق هيچ ربطي به مجسمه‌سازي شهري ندارد، زيرا سابقه اين عرصه را نمي‌توان بيشتر از هشتاد سال رقم زد و در آن نمي‌شود هيچ تفاخري در قياس با آثار هخامنشيان و ايلاميان ديد.
موسوي با تاكيد بر لزوم اصلاح اين ديدگاه عنوان كرد:‌ بايد به خود اين نهيب را بزنيم كه امروز در كجاي اين عالم قرار گرفته‌ايم و در حوزه مجسمه‌سازي چه كارهايي كرده و چه كارهايي بايد انجام دهيم؟
وي با ترسيم سه ضلع از مثلثي كه مديران شهري ‌، هنرمندان و مخاطبان در آن قرار مي‌گيرند سخن خود را اين چنين ادامه داد:‌ در نگاه به فضاي شهري متوجه مي‌شويم كه خيلي چيزها را از آثار مدرنيته داريم و خيلي‌ها را درست استفاده نكرده‌ايم، اما در همين ميان نمودهايي توسعه شهري را مي‌بينيم كه در آن بسياري از نشانه‌ها مورد استفاده قرار گرفته است.البته تا همين يكي دو دهه پيش جايگاهي براي مجسمه‌سازي تعريف نشده بود كه يكي از دلايل آن به نگاه مديران شهري باز مي‌گشت.
اين هنرمند مجسمه‌ساز تصريح كرد: ضرورت استفاده از مجسمه‌هاي شهري براي مديران ما تعريف نشده بود و به همين دليل جايگاه مجسمه‌ساز نيز مشخص نبود و به مجسمه به عنوان يك كالاي لوكس غير ضروري نگاه مي‌كردند.
مدير اداره حجم سازمان زيباسازي با اشاره به تلاش‌هايي كه در چند سال اخير به واسطه برگزاري رويدادهاي هنري صورت گرفته، گفت:‌ ضرورت‌هايي ايجاد شده است و همتي از سوي مجسمه‌سازان صورت گرفته تا اين مسير راه بيفتد و چنين سمپوزيومي برپا شود. حال ما دو طلب كننده داريم كه يكي از آنها مديران ارشد و دوم هنرمندان هستند و هر دوي آنها را بايد به فال نيك گرفت.
او در پايان سخنان خود اظهار اميدواري كرد تا در كنار اين دو ضلع تعريف شده ،مردم نيز به عنوان ضلع سوم به صف طلب كنندگان بپيوندند تا در اين صورت جايگاه تثبيت شده‌اي براي مجسمه سازي شهري رقم بخورد.