هلیا دارابی
گذشته و حال مجسمه‌سازی ایران بحرانی‌تر از دیگر رشته‌های هنری به نظر می‌رسد. تلاش‌های ابوالحسن صدیقی (1374-1273)، علی‌اکبر صنعتی (1385-1295) در دهه‌های آغازین قرن تنها فتح بابی بر مجسمه‌سازی آکادمیک اروپایی بود، که هیچ‌گاته بنیادش در عرصه آموزش مستحکم نشد، و هنر مدرن ایرانی نیز - گذشته از دستاوردهای پرویز تناولی و ژازه طباطبایی - بیشتر در عرصه نقاشی مجال و میدان یافت. بین نوگرایان سقاخانه و نسل طبیعت‌گرای پیشین پیوند مستحکمی وجود نداشت و طومار حرکت مشتاقانه و نوجوی این نسل نوپرداز را نیز رویداد انقلاب و جنگ در هم پیچید. احیای مجسمه‌سازی پس از انقلاب بیش از رشته‌های هنری دیگر زمان برد.
دشواری بازیافتن اعتبار و مشروعیت رشته از یک سو و انزوا و مهاجرت مجسمه‌سازان و اهل فن از سوی دیگر، بر گرده این نهال نوپا که قیم و سرپرستی نمی شناخت، سنگینی می‌کرد. با بازگشایی رشته مجسمه‌سازی در دانشگاه، ورود فارغ‌التحصیلان جدید به عرصه هنر به تدریج نیروی جوان تازه‌ای ایجاد کرد و فرصتی برای پیوند این نسل جوان با دو نسل پیشین، فعال در سال‌های پیش و پس از انقلابف فراهم آورد. دوسالانه‌های و نمایشگاه‌های رسمی کم‌کم به راه افتاد و گالری‌ها و مجموعه‌داران خصوصی سرانجام اندک اقبالی به مجسمه‌سازی نشان دادند. چنین شد که مجسمه‌سازی در دو دهه اخیر رفته رفته بر پای خود ایستاد و به همت و اشتیاق نسل نو که به تدریج در پیوند با دو نسل پیشین جامعه نوخاسته مجسمه‌سازان ایران را رقم می‌زد، بالیدن آغاز کرد.

زهرا زواره

پرویز تناولی

امیر وفایی

بهروز دارش

امروز از اولین نمایشگاه رسمی مجسمه‌سازی کشوری پس از انقلاب یعنی سه‌سالانه حجم در موزه هنرهای معاصر تهران (1374) پانزده سال می‌گذرد؛ نمایشگاهی که حتی عنوان مجسمه را هم بر خود نداشت. در این سال‌ها شاهد فعالیت هنرمندانی بوده‌ایم که به رغم محدودیت‌ها، نه تنها مجسمه‌سازی را از نو رسمیت و اعتبار بخشیدند، بلکه آن را از بستر کلیشه‌ای، محدود و عمدتاً سفارشی پیشین خارج و به مسیر خلاقانه‌تری به موازات حرکت هنر معاصر ایران هدایت کردند. استفاده از مواد و مصالح نو، رهایی از قیود سنتی مجسمه‌سازی و گسترش آن در فضا، بازتاب دغدغه‌های اجتماعی و مسایل روزمره و تلفیق رسانه‌های نو، در مجموع مجسمه‌سازی را همراستا با جریان نوجو و سنت شکن معاصر قرار داد. رویکرد هنرمندان شاخه‌های مختلف هنری با اشکال نو ارائه هنر و قالب‌هایی چون چیدمان، هنر سه‌بعدی را انحصار مجسمه‌سازان در آورد و ضمن ایجاد رقابت و تنوع، تعریف جدیدی از هنرمندان چندرسانه‌ای ایجاد کرد که به نوبه خود «مجسمه‌سازان» را نیز در بر می‌گرفت.

فاطمه امدادیان

کورش گلناری

ملک دادیار گروسیان

محمدحسین عماد

نمایشگاه اخیر تلاشی است برای گرد آوردن این سه نسل در کنار یکدیگر و به دست دادن تصویری از مجسمه‌سازی حرفه‌ای امروز، تصویری که با پرویز تناولی در مقام نوآور و مبدع مجسمه‌سازی مدرن ایران، نیز نخستین استاد آموزه‌های مدرن مجسمه‌سازی که بر روند هنر مدرن ایرانی تأثیرگذار بودهف آغاز می‌شود. فعالیت‌های سعید شهلاپور، ایرج محمدی، یواف و بهروز دارش، در سال های ذکر شده، هر یک در زمینه‌ای متفاوت در عرصه آموزش و تجربه عملی در پا گرفتن این شاخه مؤثر بوده است.

نسیم ابوالقاسم

حامد رشتیان

ایرج محمدی

سعید شهلاپور

نسل جوان‌تری که عمدتاً پس از انقلاب پا گرفت و امروز در آموزش نیز فعال است را عمدتاً با دغدغه‌های فرمی و تکنیکی می‌توان باز شناخت؛ که بخش عمده تلاش خود را معطوف به یافتن راه‌حل‌های فنی برای تعمیم ایده‌ها و انگیزش‌هایشان به فضای سه‌بعدی کرده است، و همچنان به ویژه با تجربه‌های محیطی، بر تعریفی کاربردی‌تر از مجسمه که عوامل و امکانات فنی از عوامل مهم تعیین‌کننده‌ی شکل آنند، پای می‌فشارد. این نسل به نوبه خود در تثبیت جایگاه مجسمه‌سازی و شناخت و تسلط بر امکانات و کمبودها نقش مؤثری ایفا کرد. از سوی دیگر، نسل جوانی در این عرصه تکاپو آغاز کرده که با رهایی از قیود مجسمه سازی سنتی دست به تجربه‌گری‌های جسورانه‌ای زده، به جریان‌های خلاق و تازه‌ای راه داده است، که گر چه هنوز ماهیت تجربه‌گری و آزمایش‌گری در آنها بارز است، به سبب تنوع مواد و رویکردها، ماهیت ساختارشکن و گستردگی و تعدد تجربه‌گرانش نویدبخش تحولات امیدوارکننده‌ای است. این اثار بیش از زیبایی و تمامیت فنی، بر بازتاب محیط پیرامون، تجربه زیسته، زندگی روزمره شهری، تجربیات فردی و بیانیه‌های اجتماعی استوارند و سرزندگی پاپ را با طنز نیش‌دار هنر معاصر آمیخته‌اند. در کنار اینها، از آنجا که رویکرد به پیکرنمایی در مجسمه به سبب مقتضیات فنی دشوارتر از نقاشی بوده، همچنان رویکردهای انتزاعی نیز در عرصه مجسمه‌سازی نو، بیش از نقاشی به چشم می‌خورد.
آرمان‌ها و انگیزه‌های مجسمه سازی نو ایران بزرگ تر از دایره‌ی محدود به بار نشسته‌ی امروز است و همنشینی این جامعه‌ی نوخاسته که به سمت انسجام و در عین حال تکثر گام بر می‌دارد و گزیده‌ای از آن در این نمایشگاه ارائه شده، نویدبخش فردای بهتری است.

امیرعلی بشیری

آناهیتا قاسم خانی

بهداد لاهوتی

فرزین هدایت زاده

سهند حسامیان

سارا روحی صفت